Przejdź do zawartości

Raróg indyjski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Raróg indyjski
Falco jugger[1]
J.E. Gray, 1834
Ilustracja
Młody osobnik dorosły
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

sokołowe

Rodzina

sokołowate

Podrodzina

sokoły

Plemię

Falconini

Rodzaj

Falco

Gatunek

raróg indyjski

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Raróg indyjski[3] (Falco jugger) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny sokołowatych (Falconidae). Występuje na subkontynencie indyjskim od dalekiego południowego wschodu Iranu, południowo-wschodniego Afganistanu, Pakistanu przez Indie, Nepal, Bhutan, Bangladesz i północno-zachodnią Mjanmę. Jest bliski zagrożenia wyginięciem.

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Z wyglądu przypomina raroga górskiego, ale całość upierzenia jest ciemniejsza i ptak ma czerniawe pióra w nogawicach. Mierzy 39–46 cm długości i 88–107 cm rozpiętości skrzydeł. Ogon ma średnią długość 16–21 cm. Dorosłe ptaki od góry są ciemnobrązowe. Środkowa część ogona ma ciemną szarobrązową barwę. Głowa i szyja ma rudoczerwony kolor. Nad oczami przebiega jaśniejszy pasek. Podgardle i przednia część piersi przybiera białawy odcień. Nakrapianie widać na brzuchu, bokach ciała i nogawicach. Osobniki młodociane mają prawie w całości ciemną dolną część ciała, a u ptaków pierwszorocznych nie w pełni jeszcze dojrzałych nadal pozostają ciemne pióra na brzuchu. Poza tym głowa – policzki i okolice oczu oraz szyja są jeszcze u nich brązowe. Nogi są szaro-zielone.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek jest blisko związany z grupą sokołów, zwaną Hierofalco. Ujawnia się tu w widoczny sposób rozprzestrzeniające się krzyżowanie (tworzenie mieszańców) i niecałkowite oddzielenie linii ewolucyjnej. Jeszcze bardziej obraz pozycji systematycznej mogą zagmatwać analizy sekwencji DNA na szeroką skalę. Dane otrzymane z badań molekularnych na małych próbkach mogą nie przynieść wiarygodnych wyników, które by doprowadziły do przekonujących wniosków. Proces radiacji gatunkowej tej grupy sokołów rozpoczął się prawdopodobnie w interglacjale eemskim na początku późnego plejstocenu, zaledwie 130 000 – 115 000 lat temu. Raróg indyjski reprezentuje linię, która wywodzi się ze wschodniej Afryki. Wywędrował on na obecne tereny występowania przez Półwysep Arabski, który w tamtych czasach posiadał bardziej wilgotny klimat niż obecnie[4].

Nie wyróżnia się podgatunków[5][6].

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]
Jajo z kolekcji muzealnej

Rarogi indyjskie zasiedlają suche, otwarte lasy, równiny, pola uprawne, zarośla i półpustynie. Obecne mogą być też w miastach, pod warunkiem, że tamtejsza roślinność nie jest zbyt gęsta. Spotyka się go zwykle na wysokościach do 1000 metrów, a wyjątkowo do 1980 metrów n.p.m.

Zwykle wykorzystuje stare gniazda wron, sępów lub innych jastrzębiowatych umieszczone na drzewach, klifach lub budynkach. W zniesieniu zwykle 3 lub 4 jaja, które są jaśniejsze i bardziej różowe niż jaja sokoła wędrownego[6].

Status

[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2004 roku uznaje raroga indyjskiego za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened); wcześniej, od 1988 roku klasyfikowano go jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji szacuje się na 10–20 tysięcy dorosłych osobników[2].

Na obszarach występowania to najpospolitszy z sokołów, ale liczebność populacji spadła znacznie w ostatnim czasie i obecnie nigdzie nie jest to prawdopodobnie ptak liczny. Głównymi zagrożeniami dla ptaka są wzmożone użycie pestycydów i stosowanie sideł do łapania tych drapieżników.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Falco jugger, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Falco jugger, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Falconini Leach, 1820 (Wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-28].
  4. Helbig et al. (1994), Wink et al. (1998), Wink et al. (2004), Nittinger et al. (2005)
  5. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-28]. (ang.).
  6. a b Species account: Laggar Falcon Falco jugger. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. 2023. [dostęp 2023-02-02]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Species factsheet: Falco jugger. BirdLife International. [dostęp 2019-11-18]. (ang.).
  • Helbig, A.J.; Seibold, I.; Bednarek, W.; Brüning, H.; Gaucher, P.; Ristow, D.; Scharlau, W.; Schmidl, D. & Wink, Michael (1994): Phylogenetic relationships among falcon species (genus Falco) according to DNA sequence variation of the cytochrome b gene. In: Meyburg, B.-U. & Chancellor, R.D. (eds.): Raptor conservation today: 593–599. PDF fulltext
  • F. Nittinger i inni, Out of Africa? Phylogenetic relationships between Falco biarmicus and the other hierofalcons (Aves: Falconidae), „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”, 43 (4), 2005, s. 321–331, DOI10.1111/j.1439-0469.2005.00326.x, ISSN 1439-0469 (ang.).
  • Wink, Michael; Seibold, I.; Lotfikhah, F. & Bednarek, W. (1998): Molecular systematics of holarctic raptors (Order Falconiformes). In: Chancellor, R.D., Meyburg, B.-U. & Ferrero, J.J. (eds.): Holarctic Birds of Prey: 29–48. Adenex & WWGBP. PDF fulltext
  • Wink, Michael; Sauer-Gürth, Hedi; Ellis, David & Kenward, Robert (2004): Phylogenetic relationships in the Hierofalco complex (Saker-, Gyr-, Lanner-, Laggar Falcon). In: Chancellor, R.D. & Meyburg, B.-U. (eds.): Raptors Worldwide: 499–504. WWGBP, Berlin. PDF fulltext

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]